Edelhert | Geweidrager | Leefwijze | Voedsel | Voortplanting |habitat

Het edelhert in Nederland

In Nederland komt het edelhert voor in drie gebieden: op de Veluwe in Natuurpark Lelystad en in de Oostvaardersplassen. Van nature komt het edelhert in Nederland in alle habitats voor: de duinen, het rivierengebied, op de hogere gronden in de bossen en zelfs in de moerassen en de venen, waarmee Nederland oorspronkelijk voor bijna twee derde bedekt was en die nu vrijwel geheel verdwenen zijn.

Doordat het edelhert vooral op de Veluwe in de bossen gezien wordt, denken veel mensen ten onrechte dat het bosdieren zijn.^[bron?] De bosranden gebruikt het edelhert wel om zich in te verschuilen, maar in dichte bossen zit het gewei te veel in de weg, vooral in de bronsttijd als het groot is. Daardoor kan het minder snel het bos in vluchten. De verwachting is dat, als de ecologische hoofdstructuur gereed is, edelherten ook weer aan de randen van de grote rivieren te zien zullen zijn.

Het milieu van de Oostvaardersplassen en Natuurpark Lelystad is anders dan dat van de Veluwe. De dieren die in de Oostvaardersplassen en in Natuurpark Lelystad zijn geïntroduceerd komen voor een deel van de Veluwe en voor een deel uit Schotland. Sommigen verwachten dat edelherten die in een kleimoeras leven, zwaarder worden dan de relatief kleine herten op de Veluwe.^[bron?] Maar of dat bewaarheid wordt, is onzeker. De edelherten en andere daar levende grote zoogdieren worden niet bejaagd, waardoor de populatiegrootte zich alleen aanpast aan het beschikbare voedsel. Dit met dien verstande dat de edelherten niet weg kunnen trekken uit de Oostvaardersplassen en Natuurpark Lelystad wanneer het voedsel op is en alleen kunnen verhongeren. Deze wisselende beschikbaarheid van voedsel is een basiscomponent van alle ecosystemen, zij het dat populaties in natuurlijke omstandigheden de mogelijkheid hebben om, gelijk hun natuurlijke gedrag, rond te trekken en voedselrijkere gronden te zoeken.

Er komen in Nederland sinds twee eeuwen buiten afgesloten terreinen en de zogeheten 'vrije wildbaan' op de Veluwe vrijwel geen edelherten (meer) voor. Oorspronkelijk kwamen er edelherten voor in veel gedeelten van het Nederlandse vasteland. Door de opkomst van landbouw en menselijke aanwezigheid is het edelhert ongeveer een eeuw niet of nauwelijks in Nederland aanwezig geweest. Het edelhert is in Nederland opnieuw geïntroduceerd door Koning Willem I. Deze herintroductie uit oogpunt van de jacht ^[bron?] vond plaats op de Veluwe.

Door infrastructuur en relatief dichte bebouwing zijn nagenoeg alle gradiënten naar omliggende andere vegetatietypen als bijvoorbeeld ooibossen, kleigebieden en rivierlopen voor de dieren onbereikbaar geworden. Het leefgebied van het edelhert wordt daarmee vooral beperkt door te kleine en te monotone biotopen.^[bron?] Edelherten over de grens in Duitsland leven in landschappen waarin bos of heuvels, grasland, water en rust voldoende beschikbaar zijn. Door de overvloedige aanwezigheid van monoculturen (bijvoorbeeld maisteelt) en de afwezigheid van grootschalige afwisselende landschappen zijn grote gedeelten van Nederland voor edelherten minder interessant. Desalniettemin zijn er ieder jaar meldingen van individuele edelherten die op natuurlijke wijze van Duitsland naar Nederland migreren. In alle aan de oostgrens gelegen provincies, met uitzondering van Groningen, komt dit voor.

De gebieden waar de herten nu in Nederland leven, zijn onderling niet meer via ecologische routes bereikbaar. Nieuwe aan te leggen ecologische verbindingen zoals ecoducten en corridors zouden dat in de toekomst moeten verhelpen. Over het opnieuw verbinden van ecologisch gezien geïsoleerd geraakte natuurgebieden is in 2005 op initiatief van Stichting Kritisch Bosbeheer een boekje verschenen genaamd "De Veluweroute". Daarin wordt beschreven dat het heel goed mogelijk is om ook in het huidige Nederland grotere dieren van natuurgebied tot natuurgebied te laten trekken.

Sinds november 2005 zijn er ook in het Weerterbos op de grens van Limburg en Noord-Brabant edelherten aanwezig, zij het niet in het wild. Het gaat om een groep van 15 uit België afkomstige dieren die daar zijn uitgezet. Deze herten bevinden zich nochtans in een wildraster van 150 hectare. Het is de bedoeling dat de dieren binnen enkele jaren hun vrijheid verkrijgen en mogelijk kunnen uitzwermen over Noord-Brabant en Limburg. Begin oktober 2021 is het wildraster nog niet opengesteld en op dit moment bestaat de groep uit 5 herten en 22 hindes. De openstelling is door druk van de omgeving (boerenprotest) en angst voor verkeersongelukken uitgesteld. Wel komen er steeds meer waarnemingen van edelherten die via de grens met België in dit gebied opduiken.

Ook in Twente komen wel edelherten voor, die uit het Duitse Bentheimer Wald afkomstig zijn. Volgens de wet ("nulstandbeleid") moeten ze echter worden afgeschoten.

Bron wikipedia