Platbuiklibel

De platbuik is een pionierssoort en meestal te vinden bij kleine wateren met weinig vegetatie. De volwassen mannetjes van de platbuik zijn blauw van kleur terwijl de vrouwtjes een bruingele kleur hebben.

De voorstadia worden nimfen genoemd en zijn gedrongen en vleugelloos. Zowel de volwassen libel als de nimfen zijn jagers die leven van andere diertjes zoals kleinere vliegende insecten. De libel leeft meestal twee jaar als nimf in het water op de bodem en overwintert hier ook. De volwassen platbuik kan enkele maanden oud worden.

Verspreiding en habitat

De platbuik komt voor in Europa tot in delen van het Midden-Oosten. De libel ontbreekt in het noorden van Afrika en komt binnen Europa voor van het Middellandse zeegebied tot in zuidelijk Scandinavië. In Groot-Brittannië komt de platbuik alleen in het zuiden van Engeland algemeen voor. In Frankrijk en Duitsland is de libel algemeen, behalve in hoger gelegen gebieden. De platbuik komt in grote delen van België en Nederland algemeen voor, in sommige streken zoals het westen van Vlaanderen is de libel zeldzaam.^[2]

Jongere exemplaren zoeken zodra ze het water hebben verlaten bosranden en houtwallen op waar ze op vliegende prooien jagen. De platbuik is soms in grote aantallen te vinden. Zodra de libel geslachtsrijp is wordt een geschikte plek gezocht om zich voort te planten. Aangezien de nimfen in het water leven zoeken de mannetjes en vrouwtjes de waterkant op. De platbuik is een zogenaamde pionierssoort die schrale, ondiepe wateren aandoet als het gaat om het afzetten van de eieren.

De platbuik is vaak een van de eerste soorten bij nieuw aangelegde poelen en plasjes als grindafgravingen en vijvers. De libel zet de eieren bij voorkeur af in wateren waar nog weinig tot geen plantengroei is. Een deel van dergelijke wateren ontwikkelt gedurende enkele jaren een weelderige plantengroei. Omdat de nimf van de libel twee jaar onder water leeft, wordt een libel die uit de larvenhuid kruipt vaak geconfronteerd met een water dat ongeschikt wordt bevonden voor de afzet van de eieren. Veel platbuiken gaan zodra ze het volwassen stadium hebben bereikt dan ook op zoek naar andere wateren om hun eieren af te zetten.

Uiterlijke kenmerken

De platbuik is een forse libel die niet zo lang is als sommige andere soorten maar goed opvalt door het duidelijk afgeplatte achterlijf waaraan de naam 'plat'buik te danken is. Dankzij het afgeplatte achterlijf is de platbuik in België en Nederland niet met andere soorten te verwarren. De kleur van het achterlijf, het grootste deel van het lichaam is blauw bij de mannetjes en geel bij de vrouwtjes, zie ook onder achterlijf. Het is een gedrongen libel die door zijn brede en afgeplatte achterlijf en de opvallende basisvlekken op de vleugels goed van andere soorten, zoals de bruine korenbout, te onderscheiden is. De platbuik kan een lichaamslengte bereiken van 39 tot 48 millimeter.^[3] De vrouwtjes blijven in de regel iets kleiner dan de mannetjes.

Kop

De kop valt duidelijk op door de grote opvallende ogen, de oogkleur van de platbuik is rood. De ogen worden wel facetogen genoemd omdat ze bestaan uit vele kleinere suboogjes, die de ommatidiën worden genoemd. De antennes zijn zeer kort en nauwelijks te zien. De kaken van de platbuik zijn groot en hebben een gekarteld oppervlak. De kaken worden gebruikt om prooidieren te vermalen waarna ze door de gepaarde monddelen in de spijsverteringsopening worden gebracht.

Borststuk

Het borststuk is gewelfd en sterk behaard, de weerszijden van het borststuk zijn zeer licht van kleur. Aan de bovenzijde van het borststuk zijn twee paar vleugels gehecht, de onderzijde draagt drie paar poten.

De spanwijdte van de voorvleugels of vlucht is ongeveer 65 tot 75 mm.^[4] De achtervleugels zijn korter en bereiken een lengte van 33 tot 37 mm.^[5] De vleugels zijn voorzien van een zwarte vleugeladering, de ruimtes tussen deze aderen worden de vleugelcellen genoemd. De vleugels hebben ieder een donkere vlek aan de vleugelbasis, de vleugeladeren die in de vlek gelegen zijn hebben een gele kleur. De vleugels hebben ook aan iedere voorrand aan het uiteinde een smalle zwarte vleugelcel, dit wordt het pterostigma genoemd. Waarschijnlijk dienen deze pterostigmata om de vleugels tijdens het vliegen meer stabiliteit te geven. Aan de voorrand van de vleugel is een knik aanwezig in de vleugelrand, die gekenmerkt wordt door een vleugelader welke dwars op de vleugelrand staat. Deze knik in de vleugel wordt de nodus genoemd. Aan de vleugelbasis zijn kleine, opvallend wit gekleurde structuren aanwezig, deze structuren zijn bekend als de membranula.

De poten zijn zwart van kleur maar het dijbeen of femur -het eerste zichtbare deel van de bovenzijde bezien- is bruin van kleur. De poten zijn lang en zijn voorzien van borstelige stekels. De poten worden tijdens het vliegen naar voren gehouden en vormen zo een vangkorfje, de stekels vervullen hierbij een rol. In het korfje wordt een buitgemaakt prooidier in vlucht vastgehouden terwijl deze met de kaken worden verkleind.

Achterlijf

Het achterlijf is het meest opvallende deel van de libel, het achterlijf is breed en enigszins lancetvormig.^[5] De kleur van het achterlijf verandert ook naarmate de libel ouder wordt en verschilt uiteindelijk per sekse. De vrouwtjes en alleen de jonge mannetjes zijn geelbruin van kleur, de zijkanten van het derde tot het zevende lichaamssegment zijn duidelijk lichter tot geel van kleur. De mannetjes krijgen later een blauwe verkleuring op het achterlijf, dit wordt wel berijping genoemd. Oudere vrouwtjes kleuren donkerder en kunnen ook een blauwe kleur krijgen maar wel in mindere mate. Bij de vrouwtjes blijven altijd de gele segmentranden zichtbaar terwijl deze bij mannetjes geheel verkleuren naar blauw.
Zowel bij jonge mannetjes als vrouwtjes zijn in het achterlijf opvallende luchtbellen zichtbaar. Bij oudere mannetjes zijn de luchtbellen door de berijping niet meer te zien.

Bron Wikipedia