Tafeleend | Herkenning | Leefwijze

Beschrijving

🦆 Tafeleend (Aythya ferina)

De tafelenend is een elegante, middelgrote duikeend die in Nederland zowel als broedvogel en wintergast voorkomt. Mannetjes zijn herkenbaar aan hun dieprode kop en heldergrijze rug, terwijl vrouwtjes soberder bruin gekleurd zijn. Tafeleenden behoren tot het geslacht Aythya, net als de kuifeend en de toppereend.

Hieronder vind je een uitgebreide beschrijving van de kenmerken, leefwijze, voedsel, voortplanting en habitat van deze soort, geschikt voor gebruik in een vogelgids.

---

🔍 Kenmerken

• Wetenschappelijke naam: Aythya ferina

• Lengte: 42–49 cm

• Spanwijdte: 72–82 cm

• Gewicht: 800–1.400 gram

Uiterlijk:

Mannetje in broedkleed:

• Dieprode kop

• Zwarte borst

• Lichtgrijze rug en flanken

• Zwarte stuit en staart

• Rode ogen

Vrouwtje:

• Overwegend bruin

• Iets lichter gezicht en keel

• Donkere ogen

• Minder contrastrijk dan het mannetje

In vlucht vallen de grijze bovenvleugels met witte strepen op. Buiten het broedseizoen zijn mannetjes fletser gekleurd.

---

🧭 Leefwijze

De tafeleend is een duikeend die een groot deel van zijn tijd doorbrengt op open water. Hij duikt naar voedsel onder water, vaak tot enkele meters diep. Tafeleenden zijn overwegend sociaal, vooral buiten het broedseizoen, wanneer ze grote groepen vormen met soortgenoten of andere duikeenden.

• Trekgedrag: De meeste Nederlandse vogels zijn standvogels of korteafstandstrekkers. Scandinavische en Russische vogels overwinteren hier.

• Activiteit: Dagactief, maar foerageert soms ook in de schemering of ’s nachts.

---

🍽️ Voedsel

De tafeleend is een omnivoor, met een voorkeur voor plantaardig voedsel, vooral onderwatervegetatie. Het dieet bestaat uit:

• Zaden en bladeren van waterplanten (fonteinkruiden, krabbenscheer, waterranonkel)

• Waterdiertjes: slakken, insectenlarven, kreeftachtigen

• Waterplanten als kranswieren, waterpest en fonteinkruid

Hij zoekt voedsel vooral door te duiken, maar graast soms ook langs de oever.

---

🐣 Voortplanting

Het broedseizoen begint in april en loopt door tot juli.

Broedgegevens:

• Nest: Goed verborgen in dichte oevervegetatie, vaak op drijvende of moerasachtige plekken

• Materiaal: Grassen, riet, bekleed met dons

• Eieren: 6–12 lichtgrijze tot olijfgroene eieren

• Broedduur: 24–28 dagen

• Jongen: Nestvlieders, worden direct na uitkomen naar open water geleid

• Zorg: Alleen het vrouwtje broedt en zorgt voor de kuikens

Soms komen mengbroedsels voor met andere soorten, zoals kuifeenden, of worden nesten door andere eenden gebruikt (broedparasietisme).

---

🌍 Habitat

De tafeleend is gebonden aan zoetwatergebieden met voldoende open water en rijke onderwatervegetatie. Typische habitats zijn:

• Grote meren en plassen

• Moerassen en veengebieden

• Rietvelden en waterrijke graslanden

• Kanalen, zandafgravingen en waterbergingen

In de winter wordt hij ook vaak op grotere open wateren gezien, zoals het IJsselmeer of de Biesbosch, vaak samen met kuifeenden en andere duikeenden.

---

📉 Status en bescherming

• Voorkomen in Nederland: Broedvogel en talrijke wintergast

• Aantal broedparen (NL): 1.500–2.000 (licht afnemend)

• Aantal overwinteraars (NL): tienduizenden

• Rode Lijst (IUCN): “Kwetsbaar” op Europese schaal

• Bedreigingen: Watervervuiling, verstoring, afname onderwatervegetatie, jacht in overwinteringsgebieden

Bescherming van waterkwaliteit en rust in broedgebieden is essentieel voor het behoud van de soort.

---

📌 Weetje

▶ De naam “tafelenend” verwijst naar de platte kopvorm, die lijkt op een “tafeltje”. De wetenschappelijke naam Aythya ferina betekent grofweg “wilde duiker”.